Dag mama - Femmie van Santen

Een liefdevol portret over een moeder met Alzheimer.

"s Avonds lig ik te woelen in mijn bed. Zou het waar zijn? Wordt mama dement? Voor mijn geestesoog verrijzen visioenen van wegkwijnende oudjes die niets anders meer kunnen dan voor zich uit staren. Enkele jaren geleden had mama een vriendin die Alzheimer had. Vreselijk vond ze dat. 'Ik hoop dat me dat nooit zal overkomen', zei ze elke keer als haar vriendin ter sprake kwam. (...) Opeens schiet me een bijbelvers te binnen: 'Vraag God wat u nodig hebt en dank hem in al uw gebeden. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.' Gebed is voor ons vaak een soort toverstokje: hokus pokus pilatus pas, ik wou dat alles anders was. Maar zo werkt het niet. 'Vul haar hart met uw vrede Heer', fluister ik in de stilte van de nacht. 'En geef mij er ook iets van.'"

Femmie van Santen heeft een boek geschreven over haar moeder. Een moeder die Alzheimer heeft. Het is niet een boek over de oorzaak van Alzheimer, en ook niet een boek vol medische termen. Nee, het gaat over de gevolgen van Alzheimer, de gevolgen in het alledaagse leven.

Elk hoofdstukje verhaalt over een voorval, een gevolg, een kenmerk van Alzheimer. Het is niet een theoretische uiteenzetting over de kenmerken van Alzheimer, maar eerder een liefdevol vertellen over wat ze meemaakt met haar moeder.

Het gaat over het karakter dat verandert, over mama die langzaam mama niet meer is, over geheugenverlies, over angst voor het onbekende, over moeilijk kunnen kiezen, over gene die weg valt, over kleren van een ander, over uiterlijke verzorging en hygiëne in een verzorgingstehuis, over zingen, over eigenschappen die diep verankerd zijn, over afscheid nemen en over herinneringen aan vroeger.

"Soms kost het me moeite me haar voor de geest te halen. Hoe mama sprak, hoe ze klonk. Ik graaf in mijn herinnering. Dan, opeens is alles helder. In mijn hoofd klinkt haar jubelende stem. Ze zong altijd. Tijdens het opruimen, bedden opmaken en schoonmaken, altijd galmde haar warme alt door het huis. "Ik wil U o Heer mijn dank betalen' werd probleemloos afgewisseld met 'Dikkertje Dap' of wat er maar in haar op kwam. Het was voor mij als kind een vertrouwd geluid. (...) De klank van haar meeneuriënde stem voert me mee naar het verleden en ontroert me meer dan ik in woorden kan zeggen."

Tussen de hoofdstukjes zijn er bladzijden geplaatst met commentaar, gedachten en herinneringen van de schrijfster over en aan haar moeder. Die zetten vaak een tegenstelling neer en ontroeren.
 

Het is een mooi geschreven boek, raak geschilderd met woorden. Het is ook een zeer nuttig boek voor iedereen die te maken heeft met Alzheimer. Over wat men kan verwachten, met praktische oplossingen voor alledaagse problemen en de emoties die er spelen bij de familie. Maar ik vind het vooral ook een mooi portret, een liefdevol portret, een bijzonder 'afscheid' van een moeder.

" 'k Heb je bij je naam geroepen.' De tekst die we lezen raakt me. De laatste maanden is ze onze namen kwijtgeraakt. Ook die van haarzelf. maar God kent haar naam nog wel. Voor Hem is haar persoonlijkheid nog helemaal intact. De laatste tijd heb ik daarmee geworsteld. Wat blijft er over als je zelf niet meer weet wie je bent? Ben je niet juist bij de gratie van je herinneringen wie je bent? Voor ons geldt dat misschien wel. Maar voor God zijn we meer dan wat we weten. Hij kende ons immers al voordat we geboren werden, toen er nog geen herinneringen waren. Dan kent Hij ons ook als we die kwijt zijn. Die gedachte troost me."

Wilt u het boek kopen? Dat kan onder andere hier.

Deze recensie is eerder gepubliceerd op de Sjofar recensie blog.